Cyberknife

Filigranska preciznost u liječenju kancerogenih tkiva

CyberKnife, tehnološki napredni radiohirurški sistem koji obezbjeđuje milimetarsku preciznost u liječenju kancera u bilo kom dijelu tijela.

CyberKnife se posebno koristi u komplikovanim operacijama s više tumora, te u liječenju tumora koji se ne mogu hirurški odstraniti. Svojom izuzetnom, milimetarskom preciznošću umanjuje potencijalna oštećenja zdravog tkiva oko tumora. CyberKnife prati i locira respiratorne pokrete u korelaciji sa pomijeranjem tumora tokom postupka, i obezbjeđuje izuzetno preciznu terapiju zračenjem.

CyberKnife je bezbolan i opšta anestezija nije potrebna tokom terapije. Pacijenti se vrlo brzo nakon terapije vraćaju svojim svakodnevnim obavezama.

Šta je CyberKnife?

CyberKnife je radiohirurški sistem dizajniran za liječenje tumora izuzetne, milimetarske preciznosti. Sistem omogućava izuzetno precizno fokusiranje jakih doza zračenja kancerogenih tkiva u mozgu i tijelu. Istovremeno, zaštita od posljedica zračenja zdravog tkiva na maksimalnom je nivou. Kompjuterski kontrolisana robotizirana tehnologija praktično poigrava i pleše oko pacijenta i dozira zračenje iz više stotina različitih uglova. U osnovi, CyberKnife je napredni linearni akcelerator postavljen na robota koji se obično koristi u industriji. To je stereotaksični radiohirurški (SRC) uređaj koji koristi snopove zraka usmjerene na kancerogene zone u mozgu i tijelu, posebno na teško dostupnim mjestima, i isporučuje jake doze zračenja dok istovremeno maksimalno štiti zdravo tkivo. SRC, koji se može definisati i kao terapija za teško dostupne koordinate, podrazumijeva, nakon određivanja 3D koordinata, kompletno uništenje tumora u samo jednoj sesiji jakim dozama radijacije. Ako se terapija primjenjuje u više sesija (3-5 sesija) onda je to stereotaksična radioterapija (SRT).

Koji specijalisti izvode terapiju sa CyberKnife-om?

Specijalisti koji vode terapiju sa CyberKnife-om su radiolozi onkolozi. Pored navedenih, tu su i specijalisti medicinske fizike koji vode računa o kvalitetu terapije, radioterapijski tehničari koji upravljaju uređajem, sestre koje asistiraju ljekarima koji prate napredak u liječenju pacijenta i službe za prijem pacijenata koje pomažu oko raznih pitanja i procedura kako bi samu terapiju učinili što efikasnijom i ugodnijom po pacijenta i obezbijedili podršku radiologu onkologu.

Za koje vrste tumora se koristi CyberKnife?

Može se koristiti i za tumore pluća, prostate, glave i vrata, pršljenova, pankreasa i  metastaza koje su sitne po dimenzijama ali se ne mogu liječiti drugim metodama, tumore pluća i jetre u kojima se pozicija tumora mijenja zbog respiratornih pokreta ili pokreta u crijevima, neke tumore za koje u prošlosti nije bilo terapije ili su mogli da se liječe hirurški uz propratne posljedice, tumore oko oka zbog kojih je neophodno odstraniti oko hirurškim putem ili poremećaje kičme osjetljive na zračenje.

Ova metoda koristi se kod pacijenata koji su već bili na radioterapiji ali se bolest vratila u istu zonu.

Šta CyberKnife pruža pacijentu?

CyberKnife obezbjeđuje odgovarajuću terapiju za lezije koje su sitne, teško pristupačne i ne mogu se riješiti operacijom.

• Opcija za tumore koje ne treba operisati, opcija za tumore za koje je potrebna veoma kompleksna hirurška operacija ili se ne mogu uopšte operisati.
• Sistem sprovodi terapiju izuzetne submilimetarske osjetljivosti s ciljem da se oštećenja zdravog tkiva svedu na minimum.
• Brza terapija obezbijeđena je zahvaljujući malom broju sesija, od 1 do 5 sesija.
• Tokom trajanja terapije, pomijeranje tumora i pacijenta prati se preko sistema za navođenje snimaka i kompjuterski kontrolisanoj robotiziranoj tehnologiji. Trenutne promjene uočavaju se i koriguju.
• CyberKnife prati respiratorno pomijeranje kod pacijenta i posljedično pomijeranje tumora, te vrši osjetljive korekcije i u skladu s korekcijama primjenjuje zračenje.
• Višestruki tumori mogu se istovremeno liječiti.
• Terapija je bezbolna i ne zahtijeva anesteziju.
• Hospitalizacija nije potrebna te se pacijent može vratiti svakodnevnici veoma brzo.

Detaljnije o CyberKnife-u

CyberKnife, radiohirurški sistem, je uređaj koji je dizajniran za liječenje tumora. Najčešće ga čine linearni akcelerator, težak 140 kg koji proizvodi rendgenske zrake od 6 MV, postavljen na industrijskog robota sa 6 zglobova i robotizirani ležaj za pacijenta koji se pomijera u 6 pravaca. Osjetljivost robota je 0.2 mm. Cyberknife snimanje u kombinaciji s preciznim određivanjem ciljne tačke i robotiziranim sistemom koji obezbjeđuje navođenje, veoma precizno dozira zračenje na ciljnu zonu.

Primjena CyberKnife-a

Primjena CyberKnife-a vrši se preko plastične maske koja se postavlja na pacijenta i to bez hirurškog postupka. Tokom terapije, pacijent leži na robotski kontrolisanom stolu koji se pomijera u 6 pravaca. Sistem za snimanje kojim se utvrđuje lokacija tumora, prati i nadgleda promjene u pomijeranju tumora kako bi, ako je potrebno, pomjerio pacijenta, i precizno naciljao tumore u plućima i jetri koji se usljed disanja također pomijeraju. Tokom terapije pacijent ne treba zadržavati dah. Sistem upoređuje snimke kompjuterizirane tomografije i magnetne rezonance prije terapije s trenutno dobijenim snimcima. Dobijene koordinate tumora trenutno se procjenjuju putem kompjutera a doza zračenja podešava. Time terapija nije ugrožena sitnim pokretima koje pacijent pravi. Za sve vrijeme zračenja tumora, oštećenja okolnog zdravog tkiva svedena su na minimum.

CyberKnife prvi je i jedini robotizirani radiohirurški sistem na svijetu dizajniran za milimetarsko precizno liječenje tumora u cijelom tijelu. Zahvaljujući ovom sistemu, kancerogene zone u mozgu i cijelom tijelu mogu se liječiti jakim dozama zračenja. Zaštita normalnog tkiva od posljedica zračenja je na maksimalnom nivou. Uređaj za terapiju se okreće oko pacijenta kao da pleše, zahvaljujući kompjuterski kontrolisanoj robotskoj tehnologiji i iz više stotina uglova zrači ciljanu zonu. CyberKnife sadrži i podsisteme sa najnaprednijim tehnologijama. CyberKnife, zahvaljujući svom sistemu navođenog snimanja može utvrditi poziciju tumora i predstavlja visoko precizan kompjuterski kontrolisan robotizirani sistem za pozicioniranje pacijenta. Svrha svih navedenih sistema je liječenje tumora uz veoma visok stepen preciznosti.

Koja su stanja izlječiva?

CyberKnife ima odobrenje američke uprave za hranu i lijekove (FDA) za liječenje tumora i lezija u bilo kom dijelu tijela, kada se radioterapija može primijeniti. U svakom slučaju, pacijenti trebaju konsultovati svoje ljekare i utvrditi da li je ovaj pristup odgovarajući za njihovo stanje. Stanja koja se mogu liječiti CyberKnife-om su sljedeća:

• Primarni i metastatski tumori mozga
• Kancer kičme
• Tumor kičmene moždine
• Tumori mekih tkiva (pluća, bubrega, jetre, pankreasa)
• Akustični neuromi
• Meningiomi i tumori u bazi lobanje
• Tumori hipofize
• Rekurentni i rezidualni tumori
• Arterijsko-venske malformacije (AVMs)
• Funkcionalni poremećaji, poput trigeminalne neuralgije

Koje su prednosti CyberKnife-a?

• Bezbolna terapija

Nema bola koji je povezan s radioterapijom koja se primjenjuje preko radiohirurškog CyberKnife sistema.

• Nema okvira

Sposobnost CyberKnife-a da koriguje pokrete pacijenta tokom terapije eliminiše bol i nelagodnost povezane s krutim metalnim okvirom za glavu koji se koristi kod ostalih stereotaksičnih tehnika.

• Primjena na cijelom tijelu

Jedinstveni dizajn CyberKnife-a omogućava terapije tumora ili lezija u cijelom tijelu, što je potpuno nov pristup u radiohirurgiji. Terapija zračenjem može se primijeniti na meka tkiva poput pluća, jetre, bubrega i drugih organa, kao i u mozgu i na kičmi.

• Ambulantno liječenje

Terapija CyberKnife-om u najvećoj mjeri smanjuje rizik od komplikacija i duge periode oporavka koji su sastavni dio tradicionalne hirurgije. CyberKnife može izvesti i tzv. “faznu” radiohirurgiju tamo gdje je ukupna doza zračenja podijeljena u najmanje dvije a najviše pet manjih doza u periodu od nekoliko dana. Ovaj podatak veoma je važan u terapijama većih tumora ili onih koji se nalaze u osjetljivim zonama, uz obezbjeđivanje bolje radijacione onkologije na okolna tkiva. Nakon terapije, najveći broj pacijenata vraća se kući, svojim svakodnevnim aktivnostima.

Tehnike u primjeni radijacione onkologije:

SRT / SRS:

Stereotaksična radiohirurgija (SRS), može se objasniti kao terapija specifične zone određene koordinatama, odnosi se na kompletno uništenje tumora u jednoj, jedinoj sesiji i jakim dozama zračenja nakon određivanja 3D koordinata ciljane zone. Ako se terapija primijeni u više od jedne sesije (generalno se radi 3-5 sesija), tada je to stereotaksična radioterapija (SRT).